Jak odlewać z form gipsowych?

Odlewanie z masy lejnej glinianej w formach gipsowych to popularna technika ceramiczna, umożliwiająca tworzenie precyzyjnych i cienkościennych wyrobów. Proces ten jest szeroko stosowany zarówno w rękodziele artystycznym, jak i w produkcji użytkowej ceramiki.

Co będzie potrzebne?

• Forma gipsowa (jedno- lub wieloczęściowa)
• Masa lejna gliniana (tzw. szlam)
• Wiaderko lub pojemnik do mieszania
• Drewniana łopatka lub mieszadło
• Rękawiczki ochronne
• Gąbka i delikatne narzędzia do wykańczania

1. Przygotowanie formy

Forma powinna być czysta i całkowicie sucha — gips absorbuje wodę z masy lejnej, co umożliwia tworzenie ścianki odlewu. Jeżeli robisz pierwszy odlew po kilku dniach przerwy, przetrzyj formę delikatnie wilgotną szmatką. Wyrówna to absorbcje masy lejnej.

2. Przygotowanie masy lejnej

Masa lejna powinna mieć konsystencję płynnego jogurtu. Jeśli jest za gęsta lub zbyt rzadka, można ją odpowiednio skorygować wodą lub dosypką gliny. Przed użyciem masę dokładnie mieszamy, aby usunąć ewentualne osady i pęcherze powietrza. Koniecznie użyj sitka aby pozbyć się niechcianych grudek.

3. Wlewanie masy do formy

Powoli wlewamy masę do formy, aż całkowicie ją wypełni. Następnie czekamy kilka minut (zależnie od grubości ścianki, jaką chcemy uzyskać) — gips wchłania wodę i powoduje, że masa przy ściankach formy zaczyna się zastygać. Zacznij od 10 minut i po pierwszym odlewie zweryfikuj ten czas.

4. Wylewanie nadmiaru masy

Po uzyskaniu odpowiedniej grubości ścianki odlew obracamy i wylewamy niewyschniętą masę z wnętrza formy z powrotem do pojemnika. Jak odlew lekko zesztywnieje odetnij nadmiar gliny, ale jeszcze nie wyciągaj go z formy.

5. Suszenie w formie

Pozostawiamy formę na kilkudziesięciu minut, aż ścianki będą na tyle sztywne, że będzie można je bezpiecznie wyjąć. Czas ten zależy od wielkości i złożoności formy oraz warunków otoczenia. Odlewy zazwyczaj same wypadają wdzięcznie z form.

6. Wyjmowanie odlewu

Ostrożnie oddzielamy części formy i wyciągamy delikatnie świeży odlew. Jest on jeszcze wilgotny i podatny na uszkodzenia, dlatego wymaga ostrożnego obchodzenia się.

7. Wykańczanie

Świeży odlew można delikatnie oczyścić z linii podziału formy za pomocą wilgotnej gąbki lub miękkich narzędzi. Następnie odlew pozostawia się do całkowitego wyschnięcia przed dalszymi procesami, jak wypalanie w piecu ceramicznym.

Wskazówki:

• Mieszaj masę lejnie regularnie, aby nie osiadała i zachowała równą konsystencję.
• Po intensywnym mieszaniu np. mieszadłem na wiertarce, odczekaj kilka godzin przed pierwszym odlewem. Masa jest mocno napowietrzona.
• Czas pozostawienia masy w formie decyduje o grubości ścianek — krótszy czas = cieńsze ścianki.
• Formy gipsowe z czasem się zużywają — im więcej użycia, tym wolniej chłoną wodę.
• Nie susz świeżych odlewów na słońcu lub przy źródłach ciepła — mogą popękać i się zdeformować.